Томас Фридман: “Бузургтарин ҳадияи Тромп ба Эрон”
Байналмилал
Тарҳи Тромп барои Ғазза, бисёреро дар Омрико шигифтзада кардааст. Томас Фридман онро “аҳмақона” тавсиф карда ва ба нафъи нуфузи Эрон дар Ховари Миёна медонад.
Томас Фридман, нависандаи барҷастаи омрикоӣ, дар мақолае дар New York Times навишт, ки тарҳи Тромп барои тасаллут бар Ғазза, ба шиддат “хатарнок” ва “аҳмақона” аст.
Ӯ таъкид кард, ки берун рондани ду миллион фаластинӣ аз Ғазза ва табдили ин минтақа ба чизе шабеҳи як истироҳатгоҳи гардишгарӣ, танҳо як чизро собит мекунад: “фосила миёни тафаккури хориҷ аз чорчӯб ва тафаккури ғайриақлонӣ (ҳамоқат) чӣ қадр кӯтоҳ аст!”
Ин нависандаи яҳудитабори омрикоӣ фаротар аз ин рафт ва гуфт: “Метавонам бо итминони комил бигӯям, ки пешниҳоди Тромп хатарноктарин ва аҳмақонатарин ибтикори сулҳе аст, ки то кунун аз сӯйи як раиси ҷумҳури омрикоӣ ироа шудааст.”
Фридман пешбинӣ кард, ки тарҳи Тромп вокунишҳои хушунатомезе алайҳи сафоратҳои Иёлоти Муттаҳида ва манофеи он дар ҷаҳони араб ва ислом барангезад.
Ӯ ҳушдор дод, ки мусалмонон дар Урупо, Ховари Миёна ва Осиё барои муқовимат дар баробари овора кардани фаластиниён аз сарзаминашон ба хиёбонҳо хоҳанд омад.
Ӯ таъкид кард, ки ин тарҳ “бузургтарин ҳадияи Тромп ба Эрон” хоҳад буд, зеро боис мешавад, Эрон бо шармсор кардани тамоми ҳукуматҳои арабии тарафдори Омрико, нуфузи худро дар минтақа бозёбад.
Фридман ҳамчунин навишт, ки илова бар ин, ширкатҳои омрикоӣ монанди McDonald’s ва Starbucks, ки пештар ба далели ҳимояти таслеҳотии Омрико аз Исроил дар ҷанги Ғазза бо таҳримҳое мувоҷеҳ шуда буданд, зарбаи бузурге хоҳанд хӯрд.
Ба назари Фридман, яке аз бузургтарин мушкилоти тими Тромп ин аст, ки ба Ховари Миёна аз даричаи “ростгароёни ифротии Исроил ва масеҳиёни инҷилӣ” менигарад ва тамоми донистаҳояш дар бораи ҷаҳони араб маҳдуд ба “ҷомеаи сармоягузорон дар халиҷи Форс” аст.
Фридман аммо мутмаин нест, ки бузургтарин таҳдид дар куҷост: “оё мушкили аслӣ дар ин аст, ки тарҳи Тромп ба таври мудовим тағйир мекунад ва субот надорад?”
Ин яъне Тромп барномае мушаххас ва пойдор надорад ва ҳар рӯз мумкин аст тасмими ҷадиде бигирад. Чунин бесуботӣ дар сиёсатгузорӣ, бавежа дар мавзӯи ҳассосе монанди Ғазза, метавонад хатарнок бошад.
Ё мушкил дар ин аст, ки тими Тромп ва аъзои давлаташ бидуни ҳеч гуна баррасӣ ва огоҳӣ, ба суръат бо ин тарҳ мувофиқат кардаанд?
Фридман ишора мекунад, ки тақрибан ҳеч як аз мақомоти давлат аз ҷузъиёти ин тарҳ иттилоъ надоштанд, аммо билофосила онро пазируфтанд.
Ӯ сипас бо киноя ба атрофиёни Тромп, онҳоро “маҷмӯае аз арӯсакҳое, ки мудом сар такон медиҳанд” тавсиф кард.
Хатари Тромп барои Омрико
Фридман таъкид кард, ки ин тарҳ сирфан дар бораи Ховари Миёна нест, балки намунае кӯчак аз чолише аст, ки Иёлоти Муттаҳидаи Омрико ҳамакнун ба унвони як кишвар бо он рӯбарӯст.
Ӯ навишт, ки Тромп дар давраи нахусти риёсати ҷумҳуриаш бо дастёрон, вузаро ва женеролҳое иҳота шуда буд, ки дар бисёре аз мавоқеъ бадтарин иштибоҳоти ӯро маҳор карда ва ҷилавашро гирифта буданд.
Аммо акнун – ба гуфтаи Фридман – Дунолд Тромп бо дастёрон, вузаро ва аъзое аз Кунгра иҳота шудааст, ки аз хашми ӯ меҳросанд ё нигарони он ҳастанд, ки “авбош”-и фазои маҷозӣ, ки муттаҳиди миллиардери ӯ, Илон Моск озодашон мекунад, онҳоро ҳадафи ҳамла қарор диҳанд.
Фридман навишт, ки ин шароит, нусхае барои ҳарҷу марҷ дар дохил ва хориҷ аз Омрикост.
Ӯ Тромпро бештар ба як раиси мафия шабеҳ донист, то як раисиҷумҳур ва навишт, ки ин амр дар дархостҳои ӯ барои илҳоқи ҷазираи Гренланди Донморк (Дания), тасоҳуби коноли Пономо ва ишғоли навори Ғазза ва овора кардани сокинонаш ба Миср ва Ӯрдун намуд ёфтааст.
Фридман бо тамасхури идеяҳои ахири Тромп навишт, ки ин тарҳҳо шояд дар филмҳо муваффақ шаванд, аммо дар воқеият, талоши давлати ӯ барои водор кардани Ӯрдун, Миср ё ҳар кишвари арабии дигаре ба пазириши фаластиниёни сокини Ғазза ва водоштани артиши Исроил ба боздошт ва интиқоли онҳо ба ин кишварҳо, таъодули ҷамъиятӣ дар Ӯрдунро байни сокинони каронаи шарқӣ ва фаластиниён барҳам мезанад ва суботи Миср ва Исроилро ба таври ҳамзамон тазъиф мекунад.
Nytimes
Қаламонлайн
