Урупои имрӯз бузургтарин монеъ дар роҳи пешрафти ахлоқи башарият аст
Иқболи Лоҳурӣ: Урупои имрӯз бузургтарин монеъ дар роҳи пешрафти ахлоқи башарият аст
Аллома Иқболи Лоҳурӣ бо вуҷуди ҳамаи ошноӣ ва шиносоии фарҳанги Ғарб, Ғарбро фоқиди як идеулужии ҷомеи инсонӣ медонистааст; баръакс мӯътақид будааст, ки мусалмонон танҳо мардуме ҳастанд, ки аз чунин идеулужӣ бархӯрдор ва баҳраманданд. Ба ҳамин далел, Иқбол дар айни даъват ба фарогирии улуму фунуни ғарбӣ, аз ҳар гуна ғарбгароӣ ва шефтагӣ нисбат ба “-изм”-ҳои ғарбӣ мусалмононро барҳазар медошт.
Иқбол мегӯяд: “Мисолигарии Урупо ҳаргиз ба сурати омили зиндае дар ҳаёти он дарнаёмада ва натиҷаи он пайдоиш “ман”-и саргардонест, ки дар миёни демукросиҳои носозгор бо якдигар, ба ҷустуҷӯи “худ” мепардозад, ки кори мунҳасири онҳо баҳракашӣ аз дарвешон ба суди тавонгарон аст. Сухани маро бовар кунед, ки Урупои имрӯз бузургтарин монеъ дар роҳи пешрафти ахлоқи башарият аст. Аз тарафи дигар, мусалмонон молики андешаҳо ва камоли матлубҳои ниҳоии мутлақи мубтанӣ бар ваҳйе мебошанд, ки чун аз дарунитарин жарфои зиндагӣ баён мешавад, ба зоҳирӣ будани он ранги ботинӣ медиҳанд.”
Имтиёзи дигари Иқбол ин аст, ки: дар зеҳни худ даргириҳое, ки Муҳаммад Абдуҳ гирифтори онҳо буда доштааст. Яъне ёфтани роҳи ҳалле, ки мусалмонон бидуни он ки по рӯйи ҳукм ё асле аз усули ислом бигузоранд, мушкилоти сиёсӣ ва иқтисодӣ ва иҷтимоии замони худро ҳал кунанд. Аз ин рӯ, дар бораи масоиле аз қабили иҷтиҳод, иҷмоъ ва амсоли инҳо зиёд меандешидааст. Иқбол иҷтиҳодро мутури ҳаракати ислом мешуморад.
Аз ҷумлаи имтиёзҳои Иқбол ин аст, ки: бар хилофи соири парваришёфтагони фарҳанги Ғарб шахсан маънавиятгаро аст ва аз буъди руҳии ирфонӣ ва ишроқии нерӯманде бархӯрдор аст. Аз ин рӯ, барои ибодат ва зикр ва фикр ва муроқиба ва муҳосибаи нафс ва билохира сайру сулук ва маънавият ва он чи имрӯз онро “дарунгароӣ” мехонанд ва аҳёнан тахтиъа менамоянд, арзиши фаровон қоил аст ва аз ҷумлаи масоиле, ки дар “Эҳёи фикри динӣ” тарҳ мекунад, ин масоил аст. Иқбол эҳёи фикри диниро бидуни эҳёи маънавияти исломӣ бефоида мешуморад.
Қаламонлайн
